1. Tên dược liệu: LẠC TIÊN
2. Tên khác: Nhãn lồng, chùm bao, lồng đèn, mắc mát.
3. Tên khoa học: Passiflora foetida L., họ Lạc tiên (Passifloraceae).
4. Tên đồng nghĩa: Hoặc Dysosmia foetida (Linnaeus) M. Roemer; Granadilla foetida (Linnaeus) Gaertner; Passiflora foetida var. hispida (Candolle ex Triana & Planchon) Killip; P. hispida Candolle ex Triana & Planchon; Tripsilina foetida (Linnaeus) Rafinesque.
5. Mô tả cây: Dây leo bằng tua cuốn, có nhiều lông mềm. Lá mọc so le, phiến chia ba thùy, gân lá chân vịt, hai mặt có lông. Tua cuốn mọc ở kẻ lá cuộn lại như lò xo. Hoa to, đều, mọc riêng rẻ ở kẻ lá, tổng bao gồm ba lá bắc rời nhau chia thành những dải nhỏ như sợi.
Quả hình trứng dài 2-3 cm, được bao bọc bởi tổng bao lá bắc tồn tại, quả có màu xanh khi non, chín có màu vàng chứa các hạt nhỏ, có lớp áo hạt ăn được.
6. Phân bố sinh thái: Cây mọc hoang ở bãi trống, bờ bụi.
7. Bộ phận sử dụng: Toàn cây trên mặt đất (Herba Passiflorae).
8. Thành phần hóa học: Alkaloid: Harman, harmin, harmol, harmalin, harmalol. Flavonoid: saponarin, saponaretin, vitexin. Hợp chất cyanogenic.
9. Tác dụng:
+ An thần, chữa mất ngủ, tim hồi hộp. Thường kết hợp với tâm sen, lá dâu.
Chế phẩm: Cortonyl, Camphonyl, Sevona, Selavo.
10. Bài thuốc dân gian:
+ Thuốc chữa hồi hộp, bồn chồn, mất ngủ: Cao lạc tiên: Lạc tiên 50 g, lá Vông 30 g, lá Dâu tằm 10 g, Liên tâm 2,2 g, đường 90 g, nước vừa đủ 100 ml, acid benzoic để bảo quản và cồn vừa đủ để hòa tan acid benzozic.
+ Ngày dùng 2-4 thìa to, trẻ em 1-2 thìa cà phê. Uống trước khi đi ngủ làm thuốc an thần, gây ngủ, chữa hồi hộp bồn chồn.
+ Suy nhược thần kinh, mất ngủ: Dùng cao lỏng lạc tiên, cách chế như sau: Cây lạc tiên 50g, lá vông 30g, lá dâu tằm 10g, liên tâm 2,2g, đường 90g, nước vừa đủ 100ml, axít benzonic để bảo quản và cồn vừa đủ để hòa tan axít benzonic. Ngày dùng 2 – 4 thìa cà phê. Uống trước khi đi ngủ. Ngoài ra có thể lấy ngọn non cây lạc tiên luộc hoặc nấu canh ăn vào buổi chiều hoặc trước khi đi ngủ vài giờ.
+ An thần, dịu thần kinh, giúp ngủ ngon: Lạc tiên 20g, lá vông nem 2g, cam thảo 6g, xương bồ 6g, táo nhân sao 10g, hạt sen 12g, lá tre 10, lá dâu 10g. Đổ 600ml nước sắc còn 200ml nước, uống ngày 1 thang. Dùng 7-10 ngày.
+ Người cao tuổi khó ngủ, đau mỏi người: Cây lạc tiên (cả rễ, dây lá, quả non) 500g, hoa thiên lý 300g, lá mướp đắng non 100g. Tất cả sao khử thổ, tán nhuyễn dạng bột, cho thêm 50g đậu xanh (để cả vỏ), rang chín, cũng tán nhuyễn. Mỗi ngày pha 3 thìa cà phê vào 100ml nước sôi để nguội, uống thay trà hàng ngày.
Bộ phận sử dụng Toàn cây trên mặt đất (Herba Passiflorae).
